!! tabulator – autouzupełnienie komendy

np.: addu + [TAB] = adduser

 

 

/ – główny katalog (odpowiednik Dysk C:)

/home – podkatalog zawierający katalogi domowe użytkowników (C:\Users)

    /home/user1 = C:\Users\user1

/etc – podkatalog zawierający pliki konfiguracyjne usług

    /etc/apache2 – pliki konfiguracyjne serwera WWW – Apache2

    /etc/dhcpd – pliki konfiguracyjne serwera DHCP – isc-dhcp-server

    /etc/ssh – pliki konfiguracyjne serwera SSH

    

 

cd – zmień katalog (change directory)

     – /

     – /var/log

     – . (bieżący katalog)

     – .. (katalog poziom wyżej)

     – ~ (katalog domowy)

pwd – wyświetl aktualny katalog (print working directory)

 

ls – wylistowanie plików w katalogu (list)

     – l (w formie listy)

     – la (pokaż pliki ukryte – zaczynające się od .)

     – lA (pokaż pliki ukryte, ale ukryj bieżący katalog . i katalog poziom wyżej ..)

     – lR (pokaż listę rekursywnie – wyświetl zawartość wszystkich katalogów wewnątrz)

 

cat – wyświetl zawartość pliku

 

grep (wyraz) (plik) – wyszukaj wyraz w podanym pliku

 

cat plik | grep wyraz – wyszukaj wyraz w potoku, w którym znajduje się zawartość pliku 

    

 

! narzędzie lshw (list hardware)

 

        NAME – nazwa dystrybucji

        VERSION – wersja systemu

    lshw -class processor

        product – nazwa @taktowanie

        cores – liczba rdzeni

    lshw -class disk

        size – pojemność

        serial – numer seryjny

    lshw -class memory

        bank – moduł pamięci

        size – rozmiar

        clock – taktowanie

        product – model płyty głownej

        serial – numer seryjny płyty

        

 

! /dev/sda – pierwszy dysk w komputerze, jeżeli będą kolejne wówczas będą się nazywały /dev/sdb, /dev/sdc itd

można to zweryfikować z wykorzystaniem lshw -class disk omówionego powyżej

 

ATTRIBUTE_NAME – nazwa atrybutu

RAW_VALUE – wartość RAW

 

 

/etc/passwd – lista wszystkich użytkowników z informacjami o nich

/etc/group – lista wszystkich grup w systemie

 

adduser – interaktywne dodawanie użytkowników, pyta o najważniejsze rzeczy

useradd – nieinteraktywne dodawanie; nie zada żadnego pytania, ale możemy zdefiniować za pomocą przełączników zadane wartości

 

    następnie wpisujemy hasło dla użytkownika

    informacje o pełnej nazwie itd można pominąć klikając enter

    na końcu potwierdzamy, że informacje są poprawne

    

useradd przełączniki nazwa_użytkownika

    przydatne przełączniki (można sprawdzić w pomocy: man useradd):

        -d – katalog domowy użytkownika (-d /home/nazwa_katalogu_domowego)

        -e – data, po której konto zostanie wyłączone (-e rrrr-mm-dd)

        -p – hasło użytkownika (-p 'haslo_usera’), należy zwrócić uwagę, aby hasło podać w ”

        -s – powłoka (-s /bin/bash)

        -u – ID użytkownika (-u 1234)

    przykład użycia komendy:

        useradd -d /home/user22 -e 2025-02-28 -p 'ZAQ!2wsx’ -s /bin/bash -u 1234 uzytkownik1

        

 

        

 

chage (narzędzie do zarządzania hasłem)

     -l user (wyświetl informacje o haśle usera)

     -d 0 (wymuś zmianę hasła)

     -M x (jak długo ma być ważne hasło)

 

 

katalog domowy:

    /home/nazwa_użytkownika = ~ (tylda)

    /root (katalog domowy użytkownika root)

    

mkdir katalog1 katalog2 – utworzenie dwóch katalogów obok siebie

 

Załóżmy, że mamy pusty katalog domowy użytkownika /home/user1. Chcemy wewnątrz niego utworzyć katalogi samochody_osobowe i samochody_ciezarowe. Wewnątrz katalogu samochodu_osobowe chcemy utworzyć katalogi audi,bmw. Jeżeli zrobimy mkdir /home/user1/samochody_osobowe/audi otrzymamy błąd, że nie nie istnieje katalog samochody_osobowe, wewnątrz którego chcemy utworzyć katalog audi. Musimy do tego wykorzystać przełącznik -p. Utworzy on wszystkie katalogi po drodze, które brakują – w tym przypadku katalog samochody_osobowe i następnie wewnątrz niego katalog audi.

 

 

albo:

 

 

 

Do sprawdzenia właściciela pliku/katalogu wykorzystujemy ls -l

 

zmiana użytkownika właściciela:

    chown użytkownik nazwa_katalogu

zmiana grupy właściciela:

    chown :grupa nazwa_katalogu

zmiana użytkownika i grupy właściela

    chown użytkownik:grupa nazwa_katalogu

    

 

Wylistowanie uprawnień:

    ls -l

 

Opis uprawnień 

rwx r-x r-x

plik/katalog – uprawnienia dla właściciela (u) – uprawnienia dla grupy (g) – uprawnienia dla pozostałych (o)

właściciel(u-ser) grupa(g-roup) pozostali(o-ther) + –

wszyscy (a-ll) 

 

odczyt – r – 4

zapis – w -2

wykonaniex – x – 1

 

 

* Z wykorzystaniem notacji liczbowej

 

* Z wykorzystaniem notacji literowej

    + (nadaj uprawnienia)

    – (zabierz uprawnienia)

 

chmod u+rx plik (nadaj właścicielowi możliwość czytania i wykonywania)

chmod g+w plik (nadaj grupie możliwość zapisu)

chmod o+r plik (nadaj pozostałym możliwość czytania)

chmod a+w (nadaj wszystkim możliwość zapisu)

 

chmod u-r plik (zabierz właścicielowi możliwość czytania)

chmod g-w plik (zabierz grupie możliwość zapisu)

chmod o-r plik (zabierz pozostałym możliwość czytania)

chmod a-r plik (zabierz wszystkim możliwość czytania)

 

 

    po wykonaniu komendy ls -l powinniśmy zauważyć skrot_do_etc -> /etc (skrót wskazuje na miejsce źródłowe)

    

 

Aliasy znajdują się w pliku ~/.bashrc (kropka przed nazwą pliku oznacza plik ukryty). Tworzymy tym samym własny alias dla komendy systemowej.

Składnia wygląda następująco: 

    alias nazwa_komendy=’komenda systemowa’

    

Na przykład:

    alias lista=’ls -l’

    Po wpisaniu komendy lista wykona się ls -l

    

 

apt – narzędzie do zarządzania programami

 

apt update – zaktualizuj listę i wersje programów (zawsze wykonujemy to jako pierwsze przed instalacją)

apt search nazwa_programu – sprawdź czy dany pakiet znajduje się w repozytorium

apt install nazwa_programu – zainstaluj dany program

apt remove nazwa_programu – odinstaluj program

 

 

ip a (a – adres)

    enp0s3 – nazwa karty sieciowej

    state – status (włączona/wyłączona)

    link/ether – MAC adres

    inet – adres IP/maska

    

ip r (r – routing)

    default via IP – adres IP routera

    

ping IP

ping nazwa_domenowa

    

 

nano – edytor terminalowy

    Ctrl + O – zapisz zmiany

    Ctrl + X – wyjdź z nano

    

 

– zapisane jako YAML (język IT przeznaczony do przedstawiania danych)

– język wrażliwy na składnie (wcięć nie robimy tabami tylko spacjami)

– pliki konfiguracyjne znajdziemy w lokalizacji /etc/netplan/*.yaml

– w jednym pliku możemy mieć konfigurację kilku NIC

 

localhost = 127.0.0.1

 

 

    ! Podajemy nazwę karty sieciowej, którą konfigurujemy – do znalezienia w ip a

     enp0s3:

    ! Wyłącz DHCP – adres nie zostanie pobrany z DHCP, tylko przypisany statycznie

    ! Przypisz adres IP/maska

        addresses: [192.168.1.200/24]

    ! Ustawienia bramy domyślnej

        gateway4: 192.168.1.1

    ! Definiujemy sekcje serwerów DNS

    ! Podajemy adresy IP serwerów DNS

           addresses: [8.8.8.8,1.1.1.1]

    ! Konfigurujemy drugą kartę sieciową

    ! Wyłączamy kartę sieciową – state DOWN

        activation-mode: off

    ! Konfiguracja trzeciej karty sieciowej

    ! Włącz DHCP – pobierze adresację IP dynamicznie

        dhcpd4: true

        

 

 

 

Konfiguracja SSH znajduje się w katalogu /etc/ssh

Konfiguracja klienta: /etc/ssh/ssh_config

Konfiguracja serwera: /etc/ssh/sshd_config

 

Na egzaminie pojawiła się tylko konieczność wykonania kopii zapasowej konfiguracji serwera, więc:

 

 

Pełna instrukcja konfiguracji serwera: https://wojst.pl/serwer-dhcp-w-oparciu-o-system-linux/

 

Konfiguracja serwera znajduje się w pliku /etc/dhcp/dhcpd.conf

 

! Adres IP podsieci wraz z maską

! Zakres adresów przydzielanych

! Adres bramy domyślnej 

 

! Definiujemy nazwę hosta – dowolna

! Definiujemy MAC adres klienta

! Określamy jaki adres IP powinien być przypisany dla tego adresu MAC

    fixed-address 192.168.1.17;

 

 

systemctl – narzędzie do zarzadzania usługami (system control)

    start – uruchom usługę

    stop – zatrzymaj usługę

    restart – uruchom ponownie usługę

    status – wyświetl status usługi (czy działa, czy wyświetla jakieś błedy)

    

systemctl stop ssh

systemctl start ssh

systemctl restart ssh

systemctl status ssh

 

 

Pełna instrukcja konfiguracji serwera: https://wojst.pl/serwer-www-w-oparciu-o-apache2/

 

Główny plik konfiguracyjny: /etc/apache2/apache2.conf

Plik konfiguracyjny domyślnego wirtualnego hosta: /etc/apache2/sites-enabled/000-default.conf

 

W głównym pliku konfiguracyjnym /etc/apache2/apache2.conf szukamy USER oraz GROUP

Domyślnie zwraca takie wartości:

    User ${APACHE_RUN_USER}

Ale w komentarzu nad tym widzimy, że zdefiniowane jest to w pliku /etc/apache2/envars. Przeszukując więc ten plik możemy znaleźć:

    export APACHE_RUN_USER=www-data

 

Reasumując, Apache2 działa jako user www-data oraz grupa www-data.

 

W pliku /etc/apache2/sites-enabled/000-default.conf musimy zmodyfikować

i podać nowy port, np.: 8080

    

Dodatkowo należy w pliku /etc/apache2/ports.conf zmienić

     Listen 80

na

     Listen 8080

 

Po tym należy przeładować usługę: systemctl restart apache2

 

W pliku /etc/apache2/sites-enabled/000-default.conf musimy zmodyfikować po <VirtualHost *:80>:

i podać nową ścieżkę, czyli np.: /strona

   

 

– /etc/apache2/apache2.conf (sprawdzenia usera i grupy, na uprawnienia jakich działa serwer)

– /etc/apache2/ports.conf (zmiana portu)

– /etc/apache2/sites-enabled/000-default.conf (zmiana portu i wskazanie katalogu przechowującego stronę)

 

    chown www-data:www-data /strona

        tutaj wpisujemy treść, którą podali

    chmod podane_prawa /strona

        chmod 555 /strona

    chmod podane_prawa /strona/index.html

        chmod 444 /strona/index.html

W pliku /etc/apache2/sites-enabled/000-default.conf musimy zmodyfikować po <VirtualHost *:80>:

    DocumentRoot „/var/www/html”

i podać nową ścieżkę, czyli np.: /strona

 

Treść zadania: „sprawdź, czy użytkownik administrator może odbierać wiadomości tekstowe od innych użytkowników„

 

Do tego służy polecenie mesg. Może zwrócić jedną z dwóch odpowiedzi:

– is n (nie może odbierać)

– is y (może odbierać)

 

Należy najpierw się przelogować na danego użytkownika. Można to zrobić za pomocą polecenia:

     su administrator (su – switch user; podajemy nazwę konta z zadania)

i następnie:

     mesg

w odpowiedzi zobaczymy:

     is n albo is y